Đi cấp cứu vì ngộ độc củ ấu tẩu
Mới đây, khoa Hồi sức tích cực – Chống độc, Bệnh viện đa khoa tỉnh Tuyên Quang đã cứu sống một người đàn ông bị ngộ độc củ ấu tẩu.
Bệnh nhân là ông H.Đ.T (68 tuổi, trú tại thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang).
Theo gia đình, ông T mua củ ấu tẩu ở chợ về nấu canh ăn một mình. Khoảng 30 phút sau bữa ăn, người đàn ông này xuất hiện triệu chứng tê miệng lưỡi, chân tay, buồn nôn và nôn nhiều, khó thở. Gia đình nhanh chóng đưa bệnh nhân đến bệnh viện cấp cứu.
Ngay sau khi bệnh nhân nhập viện, các bác sĩ Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang đã nhanh chóng xử trí bóp bóng oxy, ép tim ngoài lồng ngực, đặt nội khí quản, sốc điện và sử dụng thuốc chống rối loạn nhip tim, truyền dịch, điều trị rối loạn điện giải, thuốc trợ tim nâng huyết áp. Sau 3 ngày điều trị tích cực, bệnh nhân đã tỉnh táo, sức khỏe ổn định.
Theo BSCKII Nguyễn Anh Tuấn (Trưởng khoa khoa Hồi sức tích cực – Chống độc, Bệnh viện đa khoa tỉnh Tuyên Quang) cho biết, củ ấu tẩu thường được dùng ngâm rượu để xoa bóp khi bị đau do viêm khớp, viêm dây thần kinh.
Loại củ này có chứa nhiều độc tố nên những người có kinh nghiệm mới chế biến được. Người dân không nên tự ý sử dụng vì có thể sẽ gây ngộ độc.
Nam bệnh nhân đang được bác sĩ theo dõi tại bệnh viện. Ảnh: BSCC
Củ ấu tẩu là gì?
Củ ấu tẩu còn nhiều tên gọi khác bao gồm gấu tàu, ấu tàu, co ú tàu, cây thảo ô. Tuy nhiên, trong ngôn ngữ khoa học, tên chính thức của củ ấu tàu đã được thống nhất là Aconitum Fortunei Hemsl. Cây ấu tẩu thường có chiều cao trung bình từ 0,6 mét đến 1 mét. Nó được nhận biết dễ dàng qua phần rễ củ mập, có hình dạng giống như con quay với một rễ cái lớn kèm theo nhiều rễ nhỏ. Bề ngoài của củ thường có màu đen và mặt nhẵn.
Thân của cây ấu tẩu thường có hình dạng trụ, tức là thân thẳng và ít nhánh. Lá của cây thường mọc riêng lẻ với một hình dạng lá duy nhất và các gân lá tạo hình chân vịt. Hoa của cây ấu tẩu thường mọc thành từng bó ở đỉnh của thân cây, có kích thước tương đối lớn và thường có màu xanh lam đặc trưng. Quả của cây thường bao gồm 5 dải mỏng kết hợp với nhiều hạt.
Cây củ ấu tẩu thường phát triển nhiều ở vùng Sapa và Hà Giang và nó thích nghi với môi trường ôn đới ẩm.
Củ ấu tẩu có tác dụng gì đối với sức khỏe?
Củ ấu tẩu có tính nhiệt rất nóng và độc, nó được sử dụng trong y học cổ truyền với các mục đích điều trị. Cụ thể:
Trợ dương và bổ hỏa: Củ ấu tẩu có tác dụng trợ dương, tức là giúp tăng cường chức năng sinh lý ở nam giới. Nó cũng được sử dụng để bổ hỏa, làm ấm cơ thể, đặc biệt là trong mùa đông hoặc khi cảm thấy cơ thể lạnh.
Trừ phong hàn và táo thấp: Củ ấu tẩu được sử dụng để điều trị các triệu chứng liên quan đến phong hàn như cảm lạnh. Nó cũng được sử dụng để giúp giảm triệu chứng táo thấp tức là triệu chứng mệt mỏi, yếu đuối và sưng húp.
Xoa bóp và giảm đau: Củ ấu tẩu thường được ngâm trong rượu để xoa bóp các phần của cơ thể để giúp giảm đau, đặc biệt là đau cơ, xương và khớp.
Củ ấu tẩu là một loại thực vật rất độc.
Củ ấu tẩu và độc tính
Trên thực tế, củ ấu tẩu là một loại thực vật rất độc. Tùy theo loài, đặc điểm sinh trưởng, thời gian thu hoạch, cách chế biến và thời gian chế biến mà độc tính của củ ấu tẩu có thể thay đổi.
Củ ấu tẩu có thể tác động tiêu cực lên nhiều bộ phận như:
Tim mạch
Aconitin là một chất rất độc đối với tim mạch, có thể tác dụng trực tiếp lên tế bào cơ của tim và khiến tim tăng nhịp đập.
Hệ thần kinh
Củ ấu tẩu cũng có tác dụng tiêu cực với hệ thần kinh, có khả năng kích thích gây ngứa và tạo cảm giác bỏng rát, rồi dẫn đến tình trạng mất cảm giác, tê dại toàn thân. Ngoài ra, Aconitin cũng ức chế trung khu hô hấp của cơ thể.
Trúng độc củ ấu tẩu phải làm gì?
Theo BSCKII Nguyễn Anh Tuấn, khi tự ý sử dụng củ ấu tẩu chưa qua chế biến, cơ thể có thể gặp phải tình trạng ngộ độc và thậm chí dẫn đến tử vong.
Khi ngộ độc củ ấu tẩu bệnh nhân sẽ có các triệu chứng như tê miệng và lưỡi, tê cóng đầu chi, chẩy nước rãi, rối loạn tiêu hóa, khó thở, co giật. Người bệnh cần được đưa đến cơ sở y tế gần nhất để xử trí.
Đặc biệt lưu ý, người nhà tuyệt đối không giữ bệnh nhân bị ngộ độc theo dõi tại nhà hoặc tự điều trị theo các biện pháp truyền miệng, có thể gây co giật, suy hô hấp, tử vong.