Ngày nay, khoảng 8-10% dân số thế giới thực hành chế độ ăn chay vì cho rằng chế độ ăn dựa trên thực vật có tác động tích cực đến nhiều thông số trao đổi chất. Chế độ ăn chay đã được chứng minh là có một số lợi ích đối với các bệnh chuyển hóa nhưng tác động của nó đối với khả năng sinh sản và sức khỏe sinh sản vẫn chưa rõ ràng.
1. Tác động của chế độ ăn chay đến chất lượng tinh trùng
Ngày càng có nhiều người theo chế độ ăn chay hoặc ăn chay trường. Tuy nhiên, chưa có nhiều bằng chứng khoa học về mối liên hệ giữa chế độ ăn chay và khả năng sinh sản được đo bằng các chỉ số chính như chất lượng tinh trùng và mức độ hormone giới tính.
PGS. Tim Moss có bằng Tiến sĩ sinh lý học và có hơn 20 năm kinh nghiệm làm khoa học nghiên cứu y sinh tại Phòng thí nghiệm Truyền thông Kỹ thuật Sinh học tại MIT ở Boston (Hoa Kỳ) cho biết: Những người ăn chay (đặc biệt là người ăn chay trường) có thể không nhận được nhiều vitamin B12 từ chế độ ăn uống như họ cần. Vitamin này rất quan trọng cho quá trình trao đổi chất trong tế bào của cơ thể và hàm lượng vitamin B12 thấp có liên quan đến vô sinh ở nam giới.
Một số nghiên cứu cho thấy bổ sung vitamin B12 giúp cải thiện số lượng và chất lượng tinh trùng. Vitamin B12 cần thiết để tăng cường khả năng sinh sản và giúp tinh trùng khỏe mạnh ở nam giới và loại vitamin này có nhiều trong thịt, các loại hải sản.
Ngày càng có nhiều người theo chế độ ăn chay hoặc ăn chay trường.
Theo PGS. Tim Moss, đậu nành là nguồn cung cấp protein phổ biến cho nhiều người ăn chay nhưng nó cũng chứa nhiều hợp chất có tác dụng giống estrogen, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh trùng. Điều này được cho là nguyên nhân làm giảm số lượng tinh trùng và giảm khả năng di chuyển của tinh trùng ở nam giới ăn chay so với những người không ăn chay.
2. Ăn chay có dẫn đến vô sinh hay không?
Một phân tích tổng hợp các nghiên cứu quan sát so sánh chất lượng tinh dịch, nồng độ hormone giới tính và nguy cơ vô sinh ở những người tuân thủ chế độ ăn chay so với những người không ăn chay. Kết quả phân tích tổng hợp cho thấy không có sự khác biệt đáng kể giữa người ăn chay và người không ăn chay về các thông số chất lượng tinh dịch, bao gồm tổng số lượng tinh trùng, khả năng di chuyển toàn bộ và tiến triển của tinh trùng, hình thái tinh trùng và nồng độ tinh trùng.
Phân tích cũng cho thấy sự khác biệt đáng kể duy nhất là mức estrone huyết tương ở người ăn chay thấp hơn so với người ăn hỗn hợp. Hơn nữa, phân tích tổng hợp cho thấy mức globulin gắn với hormone giới tính (SHBG) ở nam giới ăn chay cao hơn đáng kể so với những người ăn thịt.
Các tác giả kết luận, không có mối liên hệ tích cực hay tiêu cực nào giữa chế độ ăn chay và chất lượng tinh dịch, nồng độ hormone giới tính và khả năng vô sinh. Các nghiên cứu sâu hơn cần được khuyến nghị để hiểu rõ hơn về tác dụng của mô hình ăn chay đối với khả năng sinh sản và sức khỏe tinh trùng.
3. Những ảnh hưởng xấu đến khả năng sinh sản của nam giới ăn chay trường
Ngày nay, chuyển sang ăn chay hoặc ăn chay trường đang là xu hướng và thu hút nhiều người tham gia vào phong trào này. Nhưng việc ăn chay không đúng cách thực sự có thể dẫn đến tác dụng phụ, đặc biệt là đối với nam giới ăn chay trường dường như có số lượng tinh trùng thấp.
Theo nhiều bác sĩ IVF ở Ấn Độ, đàn ông ăn chay có số lượng tinh trùng thấp đến mức có thể gây khó khăn trong việc thụ thai. Trong một nghiên cứu cho thấy ở những người ăn chay, chỉ có khoảng 20% tinh trùng có thể di động, so với khoảng 60% ở dân số nói chung.
Người ăn chay nên chọn lựa thực phẩm lành mạnh và cung cấp đủ dinh dưỡng cần thiết.
Chế độ ăn chay bao gồm nhiều rau và trái cây thực sự là sự lựa chọn lành mạnh nhưng lưu ý lượng thuốc trừ sâu có trong các loại rau và trái cây này ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng. Những hóa chất có trong thuốc trừ sâu cản trở việc sản xuất tinh trùng và do đó làm giảm số lượng tinh trùng ở nam giới.
Ngoài ra, những người ăn chay thường lựa chọn thay thế thịt bằng đậu nành biến đổi gene, điều này có thể dẫn đến sản xuất dư thừa estrogen ở nam giới và thực phẩm chế biến sẵn là điều nên tránh khi muốn duy trì khả năng sinh sản.
Một số loại thực phẩm chay đã qua chế biến mà bạn cho là tốt cho sức khỏe thực ra lại chứa nhiều đường, nhiều chất bảo quản và gần như không có giá trị dinh dưỡng. Ăn nhiều các loại thực phẩm chế biến sẵn như vậy sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh sản.
Tuy nhiên, một nghiên cứu trên 250 nam giới tại một phòng khám sinh sản tại Mỹ cho thấy những người tuân theo chế độ ăn chay lành mạnh, đủ chất với nhiều trái cây, rau xanh và các loại đậu sẽ sản xuất nhiều tinh trùng hơn với khả năng di chuyển của tinh trùng tốt hơn. Vì vậy, người ăn chay phải biết lựa chọn đúng nguồn thực phẩm, ăn đủ lượng cần thiết để bổ sung đủ hàm lượng dưỡng chất hàng ngày.
Việc thực hiện điều này rất khó, đòi hỏi người ăn chay trường dành thời gian nghiên cứu tỉ mỉ hàm lượng dưỡng chất cho cơ thể mình. Cần có một chế độ ăn chay hợp lý, có thể dùng thêm thực phẩm chức năng bổ trợ lượng vitamin, khoáng chất cần thiết để giúp cho nam giới tăng chất lượng tinh trùng . Tốt nhất, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng nếu có ý định ăn chay.