Nhắc tới đặc sản Hải Phòng, ngoài bánh đa cua, bánh mì cay, nem cua bể, cháo khoái, sủi dìn… còn có một món ăn dân dã nhưng không kém phần nổi tiếng, được bày bán nhiều trong các khu chợ truyền thống và có thể thưởng thức quanh năm. Đó là giá bể xào.
Giá bể (hay còn gọi là giá biển) thoạt nhìn khá giống con trai, nhưng kích thước nhỏ hơn nhiều, cỡ bằng đầu ngón tay cái. Đây là loài nhuyễn thể có lớp vỏ màu xanh và được tìm thấy nhiều ở các vùng biển thuộc Hải Phòng như: Tràng Cát (quận Hải An), Đồ Sơn (quận Đồ Sơn), Cát Bà (huyện Cát Hải).
Vì thường sống vùi mình dưới lớp cát biển, nên giá bể có phần chân dài 4 – 5cm lộ ra ngoài để dễ dàng tìm kiếm thức ăn. Bên trong vỏ là phần thịt mềm và ngọt.
Theo người dân địa phương, giá bể có thể thu hoạch quanh năm nhưng nhiều nhất là từ khoảng tháng 6 đến tháng 8. Thời điểm này, giá bể được mua về chế biến thành nhiều món ngon, phổ biến nhất là giá bể xào và gỏi giá bể.
Bà Nguyễn Thị Hằng (52 tuổi) – chủ một quán ăn bán món giá bể xào hơn 15 năm trên đường Đội Cấn, cách chợ Lương Văn Can (phường Máy Tơ, quận Ngô Quyền) khoảng 200m cho biết, giá bể có tính hàn nên thực khách có thể thưởng thức món gỏi giá bể vào mùa hè để giải nhiệt.
Còn món giá bể xào ngon nhất khi ăn nóng nên thường hút khách vào mùa đông, song nhiều hàng quán ở Hải Phòng vẫn bán quanh năm, đáp ứng nhu cầu ẩm thực đa dạng của du khách.
Theo bà Hằng, để làm món giá bể xào đạt chất lượng đòi hỏi quy trình chế biến kỳ công, đảm bảo thịt giá bể giữ được độ tươi, chắc và không còn mùi tanh.
Đầu tiên, giá bể được cọ rửa để loại bỏ hết đất, cát bám ở vỏ. Vì loài nhuyễn thể này sống trong cát nên việc sơ chế, làm sạch khá tốn thời gian. Sau đó, chúng được ngâm trong nước ít nhất 6 tiếng để nhả hết chất bẩn bên trong, rồi xả sạch lại với nước lần nữa.
Sau khi sơ chế, phần chân giá bể được tách rời, còn phần thân giữ nguyên vỏ, đem xào với hành, tỏi, riềng, sả, bột nghệ, giấm và nêm nếm gia vị sao cho vừa ăn.
Để tạo độ sệt cho món ăn, người ta cho thêm bột dong hay bột mì/bột năng pha loãng. Món giá bể xào sau khi nấu chín có màu vàng đặc trưng của nghệ, ăn cùng nước sốt sánh mịn, dậy mùi thơm.
Vì giá bể xào ngon hơn khi ăn nóng nên người bán thường bày món trong chậu, đặt trên bếp than nhỏ lửa. Phần chân đã xào chín được để riêng, xếp gọn một góc bên trên, phía dưới là hỗn hợp giá bể xào cùng nước sốt đặc sánh.
Khi có khách, người ta mới múc giá bể xào vào một bát nhỏ, thêm ít sả và rau mùi rắc lên trên. Mỗi bát giá bể xào có giá khoảng 30.000 đồng.
Không chỉ được chế biến độc đáo, món giá bể xào còn gây ấn tượng với thực khách bởi cách thưởng thức đặc trưng. Thay vì dùng đũa, thìa hay kim nhể như ốc, thực khách thường sử dụng tay không rồi kết hợp răng, lưỡi một cách khéo léo để tách vỏ và thịt giá bể ngay trong miệng.
Cách ăn này giúp thực khách cảm nhận được phần thịt bên trong mềm ngọt, lớp vỏ thấm đượm nước sốt sánh quyện, đậm đà và phần chân giòn sần sật.
Nhiều du khách thừa nhận chưa quen cách ăn món giá bể xào, nên có khi tốn cả tiếng đồng hồ để trải nghiệm thứ đặc sản nổi tiếng đất Cảng. Song, một số người đùa vui, đây là món đáng để thưởng thức vì có khả năng rèn tính kiên nhẫn cao.
Nếu có dịp du lịch Hải Phòng, thực khách có thể dễ dàng tìm kiếm và thưởng thức món giá bể xào tại nhiều khu chợ dân sinh như: Chợ Cát Bi, chợ Lương Văn Can… với giá dao động từ 30.000 – 50.000 đồng/suất.
